<<<صفحه اول صفحه دوم صفحه سوم>>>
مشخصات روغن هیدرولیک گیربکس اتوماتیک
چهار وظیفه ی اصلی روغن در این سیستم:
1-قدرت موتور را از طریق مبدل گشتاور(کلاچ روغنی) انتقال میدهد.
2-گرمای جعبه دنده و مبدل گشتاور را به خنک کن منتقل کند.
3-فشار هیدرولیکی را از طریق سیستم هیدرولیکی انتقال دهد.
4-مانند روغن موتور تمام قسمتها را روعغنکاری کند.
کنترل سطح روغن و کیفیت ان :
پایین بودن سطح روغن :
باعث ترکیب هوا در روغن، در اثر مکش پمپ می شود. وجود هوا در روغن باعث پوکی میشود و باعث ایجاد قابلیت تراکم میشود. در نتیجه درگیری ها با تاخیر انجام خواهد شد. همچنین پمپ نمیتواند به خوبی مبدل و سیستم هیدرولیک را تغذیه کند و در نتیجه گرمای زیاد باعث فرسوده شدن قطعات خواهد شد.
اثرات بالا بودن سطح روغن :
باعث میشود دنده های جعبه دنده تولید کف و ایجاد حباب مینماید و مانند حالت پایین بودن سطح روغن ، باعث لغزش و گرمای بیش از حد میگردد.کف کردن توام با گرمای زیاد باعث میشود که روغن سریعتر اکسید شود و ایجاد لعاب کند و در نتیجه سوپاپها چسبناک می گردند.
کنترل کیفیت روغن :
علائم روغن تیره و سیاه :
وقتی روغن دارای رنگ تیره و سیاه باشد و نیز با بوی سیم پیچ سوخته همراه باشد در این صورت روغن جعبه دنده بیش از اندازه گرم شده و صفحات کلاچ یا باند سوخته است. اگر رنگ روغن تیره باشد ولی بوی سوختگی ندهد تغییر رنگ ان ممکن است از ضد یخ اتیلن گلیکول باشد.
شیری رنگ شدن روغن :
رنگ شیری روغن بدین معنی است که در روغن اب وجود دارد که در اینصورت اب به روغن جعبه دنده راه پیدا کرده است که باعث تورم کنترل کننده ها و نرمی سطوح اصطکاکی میگردد.
لعاب دار شدن روغن :
در این حالت روغن دارای رنگ قهوه ای روشن متمایل به تیره را دارا میباشدو روغن شفافیت و رنگ قرمز خود را از دست میدهد و لعابی روی ان تشکیل می شود که از روی گیج روغن مشخص است (مانند نفت روی اب) لعاب باعث چسبندگی سوپاپها و مسدود کردن مجاری ها میشود که باعث افت فشار خواهد شد.
راهنمای عملی روانکاری در: جعبه دنده های اتوماتیک و تراکتور
در میان روغن های در دسترس, روغن های جعبه دنده های اتوماتیک (ATF), به علت این که باید شرایط بسیار خاصی را ایجاد کنند, از پیچیده ترین روغن ها به حساب می آیند.
مهم ترین ویژگی های این روغن ها عبارتند از: انتقال حرارت, جلوگیری از سایش, روغن کاری, مقاوم در برابر کف کردن و کیفیت خوب انتقال قدرت.
به علاوه, این ترکیبات باید با مواد مختلفی که در جعبه دنده وجود دارند, از قبیل سیل ها و دیسک های اصطکاک, سازگار بوده و در درجه حرارت بسیار بالا و پایین و برای هزاران کیلومتر کارکرد, دارای شرایط بسیار خوبی باشند.
سازندگان اصلی جعبه دنده های اتوماتیک, نیازهای روغن کاری را به شرح زیر برای جعبه دنده های خود توصیه کرده اند.
– شرکت جنرال موتورز مشخصات Dexron III یا Dexron IV را پیشنهاد کرده است.
– شرکت فورد موتور, مایعاتی که مشخصات Mercon را داشته باشند, از سال1987 تا به حال پیشنهاد کرده است. (تمام جعبه دنده های انتقال که قبل از سال1981 ساخته شده اند, نیاز به روغن از نوع F دارند.) مخلوط کردن این روغن ها با یکدیگر (در مواردی که مشخص نشده است), باعث کاهش کیفیت جابه جایی دنده ها خواهد شد. ( Mercon V برای جعبه دنده های مدل سال1996 مورد نیاز است).
– جعبه دنده های آلیسون- روغنی که دارای مشخصات Allison C-4 باشد برای جعبه دنده هایی که دارای شرایط کاری سخت هستند, پیشنهاد شده است. (سطح مرغوبیت جدید Allison C-5 برای مدل های1996 مورد نیاز است.)
– کاترپیلار- روغن هایی که مشخصات TO-4 را دارا باشند, برای تمام سیستم های انتقال, ترمز با دیسک های تر و دیفرانسیل توصیه شده است.
– کرایسلر- کرایسلر پیش از این مشخصات Dexron را مورد استفاده قرار می داد ولی از سال1996 به بعد مشخصات MS 7176 را پیشنهاد کرده است.
در سال های اخیر روغن با مشخصات کاترپیلار TO-4 , با مخالفت هایی روبرو شده است, به ویژه در مواردی که اپراتورها مجبور به عدم استفاده از روغن های موتور در این سیستم ها شده اند.
به هر حال از زمانی که کاترپیلار, استفاده از روغن موتور در این سیستم ها را تایید کرد و با توجه به مواردی که در حال حاضر در سیستم های جدید به کار رفته اند, باعث در نظر گرفتن مواردی در رابطه با تطابق با مواد افزودنی موجود در روغن موتور شده است.
اولین مساله ای که توسط شرکت کاترپیلار (و دیگر سازندگانی که از این نوع سیستم های انتقال استفاده می کنند) در نظر گرفته شده این است که در طراحی سیستم های جدید انتقال, نیاز به درجه بالاتری از اصطکاک, به منظور دستیابی به بیشترین اثر دیسک های کلاچ و دیگر سیستم های ترمزی است. در نتیجه در روغن با مشخصات کاترپیلار TO-4 شاید از مواد افزودنی بهبوده دهنده خواص اصطکاک استفاده شده باشد. بنابراین بعضی از روغن های موتور برای این سیستم ها مناسب نیستند. چون ممکن است در فرمولاسیون آنها از ماده افزودنی بهبود دهنده خواص اصطکاک استفاده شده باشد. این مواد افزودنی می توانند به طور جدی روی عملکرد دیسک کلاچ اثر منفی بگذارند.
دومین مورد, عدم تطابق بین مواد افزودنی پاک کننده به ویژه (موادی که در فرمولاسیون روغن موتور بکار برده شده اند) با مواد اصطکاکی دیسک کلاچ و الاستومرها (از قبیل کاسه نمدهای روغن), است.
خیلی از روغن های موتور که امروز مورد استفاده قرار می گیرند دارای ترکیبات آلی نیتروژن دار در مجموعه مواد افزودنی پاک کننده- متفرق کننده هستند. این ترکیبات نیتروژن دار دارای اثر منفی روی سیل های روغن سیستم انتقال بوده و باعث می شوند که این سیل ها چروکیده و یا بیش از حد باد کنند. در هر دو حالت نشتی روغن در سیستم انتقال رخ خواهد داد.
یک مشکل بسیار جدی که ترکیبات نیتروژن دار آلی ایجاد می کنند, این است که این مواد, باعث ترد کردن مواد اصطکاکی سیستم انتقال شده و نتیجه این کار, شکست و از دست رفتن این مواد اصطکاکی از روی دیسک است. به عنوان یک نتیجه, روغن های موتور نمی توانند برای مدت زیادی در سیستم های طراحی شده جدید, مورد استفاده قرار گیرند. چون به احتمال بسیار زیاد, در این روغن ها ترکیبات آلی نیتروژن دار, وجود دارد.
وجود ترکیبات آلی نتیروژن دار و مواد افزودنی بهبود دهنده خواص اصطکاکی, باعث کوتاه شدن غیرعادی طول عمر سیستم های انتقال جدید می شود.
برای سیستم های انتقال جدید, باید از مواد افزودنی با شیمی جدید و روغن هایی با فرمولاسیون های خاص استفاده کرد.
در حالی که مشخصات مختلفی توسط سازندگان ماشین آلات برای روغن های دنده اتوماتیک تعریف شده است, درصد بسیار زیادی از این روغن ها ممکن است در سیستم های دیگر, از قبیل سیستم های انتقال قدرت در ماشین آلات راه سازی و دستگاه های مورد استفاده در معدن کاری, کمپرسورهای دورانی از نوع مارپیچ و سیستم های فرمان مورد استفاده قرار گیرند.
روغن های مورد استفاده در تراکتور این روغن ها برای روانکاری سیستم های انتقال, ترمز های تر (Wet Breaks), کلاچ های تر (Wet Clutches) و سیستم های اتوماتیک مورد استفاده قرار می گیرند. به طور معمول روغن مورد نیاز همه قسمت ها از یک مخزن تامین می شود. خواص منحصر به فرد این مایعات, باعث شده است که از این روغن ها در سیستم های انتقال دهنده صنعتی و بعضی از سیستم های هیدرولیک با فشار زیاد نیز استفاده شود.
به خاطر این خاصیت ها به این روغن ها, روغن های انتقال عمومی تراکتور می گویند. هنگام استفاده از این روغن ها, در سیستم های جدید انتقال, با توجه به مواد اصطکاکی بکار برده شده در آنها, سیل ها و دیگر مواد سازنده این سیستم ها, باید توجه زیادی شود که روغن با این مواد سازگاری داشته باشد.
هنگام استفاده از یک روغن با مشخصات کاترپیلار TO-4 , عاقلانه است که هم با سازنده روغن و هم با سازنده دستگاه مشورت شود.
روغن های A.T.F به منزله روغن های انتقال اتوماتیک از پیچیده ترین روانکارهایی هستند که در صنعت تولید می شوند . تعداد مواد افزودنی این روغن ها، گاه به پانزده نوع ماده مختلف می رسد .
روغن های A.T.F به طور کلی دوازده عملکرد متفاوت بشرح زیر دارند: عامل انتقال قدرت موتور از طریق مبدل گشتاور، سیال در هیدرولیک ها، کنترل کننده دما از طریق انتقال حرارت، روانکاری یاتاقان ها و دنده ها، روانکاری کلیه سطوح اصطکاک، کنترل کننده تورم آب بندها، کنترل کننده اصطکاک در صفحه کلاچ ها در دمای متغیر از منهای 40 در جه تا 175 درجه سانتی گراد، محافظت از سطوح فلزات در برابر خوردگی، مقاومت در برابر اکسیداسیون و کف کردن ها و دارا بودن نقطه اشتعال بالا و فرّار بودن کم .
عمده ترین ویژگی های روغن های A.T.F عبارتند از : پایداری در برابر اکسیداسیون، پاک کنندگی و معلق کنندگی، پایداری در برابر خوردگی، مقاومت در برابر سایش، سازگاری با آب بندها، داشتن خواص اصطکاکی، برخوردار بودن از تغییرات اندک ویسکوزیته نسبت به دما و بالاخره مقاومت در برابر ایجاد کف .
به دلیل درجه حرارت بالا، اکسیداسیون روغن های A.T.F باعث موارد زیر می شود :
ایجاد رسوبات و مواد لجن شکل بر روی صفحه های کلاچ و قطعات گیربکس، افزایش خوردگی آلیاژهای مس در یاتاقان ها و برش ها، سفت شدن قطعه های پلیمری و سائیدگی سطوح صفحات کلاچ .
پاک کنندگی و معلق کنندگی از دیگر خصوصیات روغن های A.T.F است . این ویژگی باعث می شود که کلیه آلودگی ها و ناخالصی ها در گیربکس، به صورت معلق در آید و علاوه بر جلوگیری از رسوب، باعث تمیز نگهداشتن سیستم هیدرولیک شود .
پایداری در برابر خوردگی و سائیدگی
روغن های A.T.F در برابر خوردگی پایدار هستند . به طوری که می دانیم در ساختن گیربکس های اتوماتیک از مواد گوناگونی مانند فولاد، چدن، آلومینیوم، مس، برنج، برنز، نقره و قلع استفاده می شود . بنابراین روغن مورد استفاده در گیربکس ها باید در برابر خوردگی برای مجموعه فلزهای یاد شده، سطح حفاظتی بالایی داشته باشد که روغن های A.T.F از این خصوصیت برخوردارند .
از خصوصیت های دیگر روغن های A.T.F مقاومت در برابر سائیدگی است . گیربکس های اتوماتیک دارای مکانسیم های متنوعی هستند . این مکانیسم ها شامل مبدل های گشتاور، دنده های خورشیدی، سیستم های هیدرولیک، صفحات کلاچ و قطعه های مختلف فلزی مانند انواع یاتاقانهاست.
روغن های A.T.F قابلیت های لازم را برای محافظت در برابر سائیدگی سیستم های یاد شده دارند . این روغن ها هم چنین با آب بندها سازگاری داشته و عملکرد آن نسبت به ترکیبات الاستومری متفاوتست .
ترکیبات الاستومری مختلفی که در سیستم های انتقال اتوماتیک برای جلوگیری از نشتی های داخلی و خارجی استفاده می شود، عبارتند از :
نیتریل ها، پلی اکریل ها و سیلیکون ها که A.T.F ها با این ترکیبات سازگاری دارند .
در زمینه خواص اصطکاکی روغن های A.T.F به چند نکته می توان اشاره کرد . صفحات کلاچ ها و باندهای مورد استفاده در گیربکس ها، به طور عموم از ترکیباتی هستند که دارای حداکثر مقاومت سایش و ضریب اصطکاکی بهینه می باشند . جنس صفحات از ترکیبات مرکب مواد فایبر سلولزی است . هم چنین برای تسهیل عمل خنک کاری بوسیله روغن، این صفحات متخلخل هستند . ضریب اصطکاک این صفحات به طور عموم بالاست بنابراین خواص اصطکاکی روغن های A.T.F نقش قابل توجهی در کارکرد گیربکس های اتوماتیک ایفا می کند .
حداقل ویسکوزیته
حداقل ویسکوزیته برای دمای بالا و حداکثر ویسکوزیته مجاز برای کارکرد در دمای پایین از ضرورت های استاندارد برای روغن های گیربکس اتوماتیک است . روغن های A.T.F با توجه به محدوده وسیع دمای مورد استفاده یعنی، منهای 40 تا 175 درجه سانتی گراد دارای ویسکوزیته مناسب هستند .
این روغن ها هم چنین در برابر ایجاد کف از مقاومت لازم برخوردار می باشند . به طور کلی، گردش زیاد روغن، تلاطم شدید در مبدل گشتاور و مجرا های تنگ عبور روغن، باعث تشدید تشکیل کف در سیستم ها می شود . از آنجا که کف بیش از اندازه، فشار هیدرولیکی را کاهش می دهد . ساختار روغن های A.T.F به گونه ای است که در برابر ایجاد کف مقاومت لازم را دارا می باشد .
یک جعبه دنده اتوماتیک از پنج قسمت اصلی شامل، مبدل گشتاور، کلاچ، باند، دنده های خورشیدی و سیستم هیدرولیک تشکیل شده است . عملکرد روغن های A.T.F بر روی هر یک از قسمت های جعبه دنده اتوماتیک بشرح زیر می باشد .
در مبدل گشتاور، A.T.F در برابر اکسیداسیون مقاومت عالی دارد . خاصیت ضد خورندگی و سازگاری آنها با آب بندها بسیار خوب بوده، نسبت به دما حداقل تغییرات ویسکوزیته را داشته و از خاصیت ضد کف خوب برخوردارند .
در کلاچ و باند، خواص اصطکاک مناسب داشته و در برابر اکسیداسیون پایدارند . هم چنین نسبت به دما حداقل تغییرات ویسکوزیته را از خود نشان می دهند و ضد سائیدگی هستند .
در دنده های خورشیدی، فشار بالا یا EP را به خوبی تحمل کرده، خاصیت ضد سائیدگی و ضد خورندگی دارند . و بالاخره روغن های A.T.F در سیستم هیدرولیک جعبه دنده اتوماتیک نسبت به دما حداقل تغییرات ویسکوزیته را دارند، خواص ضد خوردگی، ضد کف و ضد سائیدگی آنها خوب بوده و با آب بندها سازگاری متناسب دارند .
سیر تکاملی روغن های A.T.F
عمده ترین عملکرد هر مایع هیدرولیکی، انتقال سریع نیرو است که در پنج وظیفه اصلی خلاصه می شود . این وظایف عبارتند از : انتقال قدرت موتور از طریق مبدل گشتاور، انتقال فشار هیدرولیکی از طریق سیستم کنترل هیدرولیک، انتقال و خارج کردن حرارت تولید شده، روانکاری سطوح بلبرینگ ها، شفت ها، چرخ دنده ها و سطوح اصطکاکی کلاچ ها و باندها و کنترل تورم آب بندها .
روغن های A.T.F وظایف یاد شده را به خوبی انجام می دهند و سیر تکاملی آنها طی یک دوره تقریباً 25 ساله قابل توجه بوده است .
در سال 1946 میلادی، برای موتوری با قدرت 150 HP ، ظرفیت روغن 13/5 لیتر بوده که در سال 1970 برای موتوری به قدرت 375 HP ، ظرفیت روغن به 11/5 لیتر رسیده است .
اولین روغن های انتقال اتوماتیک توسط شرکت جنرال موتور در سال 1949 با نام Type A به بازار عرضه شد . در سال 1959 تغییراتی بر روی Type A صورت گرفت و تولیدات جدید با نام Type A Suffix A در اختیار مصرف کنندگان قرار گرفت .
در سال 1967 سیال DEXRON تولید شد که خاصیت پایداری آن در درجه حرارت های بالا بهبود یافت . در درجه حرارت پایین، سیال بودن خود را حفظ می کرد و در حین کار خواص اصطکاکی لازم را داشت .
با عرضه سیال DEXRON II در سال 1975 ، فورمولاسیون DEXRON اصلاح شد . این سیال چند منظوره برای انتقال دهنده های ماشین های سواری، روانکاری موتورهای دوار، جایگزین سیال C-2 در آلیون دیترویت دیزل شد .
DEXRON II در مقایسه با سیال DEXRON از گرانروی کمتری در درجه حرارت های پایین برخوردار بوده و پایداری آن در برابر اکسیداسیون بیشتر از DEXRON است .
در سال 1960 ، کارخانه فورد برای گیربکس های اتوماتیک تولیدی خود بنام M-2C33-D روغن Type F را تولید کرد . هشت سال بعد، جدیدترین تغییرات بر روی این نوع روغن توسط فورد انجام شد و روغن Type F (M-2C33-F) ارایه گردید . آخرین دستاورد فورد در سال 1979 با ارتقاء سطح کیفی Type F با مشخصه M2-C33-G تولید شد . این محصول جدید تا سال 1982 به طور وسیعی در خودروهای اروپایی فورد، گیربکس های اتوماتیک شرکت بورگ، وارنر و ژاپن مورد استفاده قرار گرفت .
در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 شرکت فورد، سیال M-2C185A را که ضریب استاتیکی پایینی داشت با نام MERCON تولید کرد و این روغن به شکل تکامل یافته جدید در سال 1993 با مشخصه MERCON V روانه بازار شد.
سیال اخیر، تحت برش های شدید و در مقابل اکسیداسیون، پایداری بیشتری دارد و در دمای پایین تر کارکرد بهتری از خود نشان می دهد .
مقایسه سیالات فورد با جنرال موتور، نشان می دهد؛ سیالات جنرال موتور، ضریب اصطکاک استاتیکی پایینی دارند، در حالی که سیالات فورد از ضریب اصطکاک استاتیکی بالایی برخوردار هستند .
این دو سیال قابل تعویض با یکدیگر نبوده و یکی بهتر از دیگری نیست . تفاوت اساسی آنها در خاصیت اصطکاکی صفحات کلاچ می باشد .
برای تعویض دنده ای نرم، افزایش طول عمر صفحات کلاچ و باندها، خاصیت اصطکاکی مناسب سیال، اندازه و شکل صفحات کلاچ و شیب یا ضریب اصطکاک منحنی های اصطکاکی موثر می باشند .
در اینجا به نکات قابل توجهی در مورد سیال انتقال اتوماتیک می توان اشاره کرد . 50 درصد عامل افزایش دما در سیال انتقال اتوماتیک مربوط به حرارت ایجاد شده در صفحات کلاچ و باندها بوده و بقیه در مبدل گشتاور می باشد . گشتاور یا ضریب اصطکاک صفحات کلاچ معمولاً با افزایش دمای سیال کاهش می یابد .
گشتاور دینامیکی نهایی قبل از اینکه کلاچها قفل کنند در مورد سیال فورد 50 درصد بیشتر از سیال جنرال موتور است .
گشتاور مورد نیاز در حالت خلاصی صفحات کلاچ در سیال فورد صد درصد بیشتر از سیال جنرال موتور است و این گشتاور در سیال DEXRON در دمای 40 درجه سانتی گراد تقریباً همان مقداری است که سیال M2-C33 فورد در دمای150 درجه سانتی گراد دارد (دمای عملکرد طبیعی گیربکس 95 تا 130 درجه سانتی گراد است) .
ریختن سیالی با تیپ DEXRON در گیربکسی که برای سیال نوع M2-C33 فورد طراحی شده به این معنی است که اصطکاک موجود در صفحات کلاچ و باندها بطور دایمی در شرایط دمایی بالا و سخت عملیاتی قرار داشته است .
بخش گیربکس اتوماتیک آلیسون شرکت جنرال موتور نیز سیالی با مشخصه ALLISON C-4 برای گیربکس های تحت شرایط عملیاتی سخت در وسایل نقلیه سنگین و اتوبوس های شهری ارائه کرده است . هم چنین CATTERPILLAR TO-4 سیالی است که شرکت کاترپیلار برای گیربکس هایی که خاصیت اصطکاکی در آن شدید بوده و به محافظت عالی در برابر خوردگی نیاز باشد پیشنهاد نموده است .
در این میان شرکت های اروپایی تولید کننده گیربکس نیز سیالاتی را ارائه داده اند . فویت توربو VOITH TURBO که تولید کننده گیربکس های DIWA و MIDIMAT است سیال G 607 را با پایه تمام معدنی یا نیمه سنتزی و سیال G1363 را با پایه تمام سنتزی معرفی می کند .
این سیالات دارای مشخصه DEXRON II D.DEXRON و یا DEXRON III هستند .
هم چنین از مشخصات پایه ای استاندارد روغن ها می توان از عواملی نظیر پایداری برشی، محافظت در برابر خط برداشتن صفحات کلاچ و سازگاری با آب بندها نام برد .
شرکت ZF ، یکی دیگر از سازندگان اروپایی گیربکس اتوماتیک وسایل نقلیه سنگین و اتوبوس ها است .
سیالات مورد تایید این شرکت باید مشخصه DEXRON II D.DEXRON و DEXRON III را داشته باشند .
برای اخذ تاییدیه از این شرکت، تست های استاندارد ویسکوزیته، پایداری برشی و محافظت صفحات کلاچ در برابر خط افتادن نیز انجام می شود .
شرکت دایملرکرایسلر، سومین شرکت اروپایی است که فهرستی از روانکارهای مورد تایید خود را تهیه و بصورت 236.X معرفی کرده است .
236 یعنی این سیال A.T.F بوده و X مربوط به سری خاصی از ادتیوهاست که توسط شرکت های سازنده ادتیو جهت افزودن به A.T.F بکار گرفته شده است .
A.T.F های موجود در این لیست لزوماً مشخصه DEXRON II , D.DEXRON یا DXRON III شرکت جنرال موتور و همچنین خواص استانداردی نظیر ویسکوزیته مناسب، خاصیت ضد کف، سازگاری با آب بندها، پایداری برشی و محافظت صفحات کلاچ در برابر خط افتادن را دارا هستند .
روغن ترمز چیست ؟
روغن ترمز چیست؟
روغن ترمز یک نوع خاص از انواع روغن هیدرولیک است که در سیستم ترمز خودرو استفاده می شود. امروزه بیشتر روغن ترمز ها از مواد صنعتی ساخته شده اند که موادی برای جلوگیری از خوردگی به آنها افزوده شده است.
روغن ترمز ها به چه منظوری استفاده می شوند؟
روغن ترمز ها در سیستم های ترمز هیدرولیک خودروی های سواری و وانت ها مورد استفاده قرار می گیرند و وظیفه انتقال فشار به مکانیزم عمل کننده ترمز را بر عهده دارند. یکی دیگر از مصارف این روغن ها در کلاچ هیدرولیک است. این روغن ها در سیستم ترمز موتور سیکلت ها هم مورد استفاده قرار می گیرند.
برای انتخاب روغن ترمز به چه ویژگی هایی باید توجه کرد؟
هنگام عملکرد ترمز گرمای زیادی به روغن ترمز تحمیل می شود و به همین دلیل باید سیالی که به عنوان روغن ترمز مورد استفاده قرار می گیرد نقطه جوش بالایی داشته باشد تا بتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد. روغن ترمز نباید در دمای پایین دچار یخ زدگی شود. و به همین دلیل سیالی که پایه آب داشته باشد نمی تواند به عنوان روغن ترمز مورد استفاده قرار گیرد.
خواص روغن ترمز چه هستند؟
*نقطه جوش بالا
*دارای ویسکوزیته مناسبی در دمای پایین باشد تا بتواند به راحتی در لوله ها و مسیر ها جریان یابد.
*عمر بالایی داشته باشد.
*طیف دمای کار وسیعی داشته باشد یعنی از دما های بالا تا پایین ترین دمایی که خودرو ممکن است در آن کار کند بتواند به خوبی کار کند. و فراریت بسیار کمی داشته باشد.
*با تجهیزات و مواد تشکیل دهنده قطعاتی که وظیفه آب بندی سیستم ترمز را دارند مانند اورینگ ها، واشر ها و… سازگار باشد.
طبقه بندی ها و استاندارد ها. این اصطلاحاتی که برای روغن ترمز مورد استفاده قرار می گیرند چه هستند؟
خواص پایه روغن ترمز ها با این استاندارد ها تعیین می شوند:
SAE J1702, J1703, J1704
ISO 4925 CLASS X; X=3,4
FMVSS N°116 – US Federal Motor Vehicle Safety Standard;
JIS K2233 Class X; X=3,4 – Japan industrial Standard;
-ATE-DOT X; X=3.4.5 – Operational Application Standard;
استاندارد های قدیمی تر:
SAE 70 R 1 and 3; SAE J70C; SAE J1703 A until F and SAE J 1703 jan. ̕ 80, NOV. ̕ 83 and Oct. ̕ 85.
DOT مخفف چیست؟
استفاده از DOT برای نامگذاری روغن ترمز ها بسیار معمول شده است. DOT مخفف US Department of Transportation به معنای دپارتمان حمل و نقل ایالات متحده است.
فرق بین DOT های مختلف در چیست؟
دپارتمان حمل و نقل ایالات متحده با توجه به انواع روغن ترمز ها این درجه بندی ها را انجام داده است. این درجه بندی ها عبارتند از: DOT3 و DOT4 و DOT5.1
رده DOT5 هم وجود دارد و می تواند برای برخی کاربرد ها مورد استفاده قرار گیرد اما با درجه بندی هایی که در بالا ذکر شد کاملاً متفاوت است و برای خودرو های معمولی غیر قابل استفاده هستند.
ترکیبات شیمیایی روغن ترمز چه هستند؟
روغن ترمز های DOT3 و DOT4 و DOT5.1 بر پایه پلی اتیلن گلیکول ساخته شده اند و روغن ترمز های DOT5 پایه سیلیکونی دارند.
روغن ترمز های DOT3 و DOT4 و DOT5.1 در برابر نفوذ رطوبت مقاوم نیستند و از محیط رطوبت را به مرور جذب می کنند. جذب آب سبب کاهش قابلیت های روغن ترمز به خصوص کاهش دمای نقطه جوش می شود. ( به همین دلیل است که باید روغن ترمز را به صورت دوره ای تعویض نمایید.)
از دیگر ویژگی های این سیال چیست؟
روغن ترمز های با پایه گلیکول:
حتی وقتی که گرم می شوند دو برابر کمتر از روغن های با پایه سیلیکون متراکم می شوند. تراکم پذیری کمتر سبب می شود که سیستم ترمز عملکرد بهتری داشته باشد و راننده وقتی روی پدال ترمز می فشارد نه تنها پاسخ سریع و موثری می گیرد بلکه احساس می کند پدال سفت تر است.
انبارداری و نگهداری: گلیکول ها رطوبت را جذب می کنند که سبب می شود:
نقطه جوش سیال پایین بیاید.
عملکرد سیستم ترمز یا هر سیستم هیدرولیکی که از چنین سیالی استفاده می کند عملکرد ضعیفتر خواهد بود.
یکی دیگر از مشکلات آب افزایش ویسکوزیته در دمای پایین است و سبب خوردگی شدید هم می شود.
روغن DOT5 چه تفاوتی با روغن ترمز های معمولی دارد؟
روغن ترمز DOT5 یک سیال با پایه سیلیکونی است و با دیگر انواع روغن ترمز که پایه پلی اتیلن گلکول دارند کاملاً ناسازگار است. بزرگترین تفاوت آن هیدروفوبیک بودن است یعنی در برابر جدب آب مقاوم است.
روغن ترمز و مزایای تعویض آن
تعویض روغن ترمز برای اطمینان از عملکرد صحیح سیستم ترمز ضروری است. به عبارت دیگر با تعویض مرتب روغن ترمز می توانید از عمر بالای سیستم ترمز مطمئن شوید.
موارد مهم برای کار با روغن ترمز
روغن ترمز مایعی سمی و سوزان است و باید با دقت بیشتر با آن کار کنید.
در یک خودرو نبابد از روغن ترمز برای سیستم های هیدروپنوماتیک استفاده کرد (برای این سیستم ها از سیال مخصوصی مانند LHM استفاده می شود.)
منبع ذخیره روغن ترمز خودرو باید به خوبی آببندی باشد تا مانع از نفوذ رطوبت هوا به داخل آن شود.
هنگام کار با روغن ترمز به خاطر داشته باشید که این ماده خورندگی بالایی در برابر رنگ، لاک و قطعات کرم کاری شده دارد و هنگام کار با آن باید احتیاط کنید.
آیا می توان یک روغن ترمز را با روغن ترمز دیگری که درجه DOT متفاوتی دارد مخلوط کرد؟
روغن ترمز DOT3 می تواند با روغن ترمز DOT4مخلوط شود.
همچنین روغن ترمز های DOT3 و DOT4 می توانند با روغن ترمز DOT5.1مخلوط شوند.
و روغن ترمز DOT5 که پایه سیلیکونی دارد با همه انواع دیگر روغن ترمز که درجه متفاوتی دارند ناسازگار است و نمی توان آنها را با هم مخلوط کرد.
برای سر ریز کردن روغن ترمز خودرو کدام نوع بهتر است؟
برای سر ریز روغن ترمز می توانید هر برندی با همان درجه استفاده کنید اما سیال با درجه پایین تر را هم می توانید استفاده کنید (DOT4 را با DOT3 سرریز کنید) اما بهتر است کل روغن ترمز را تعویض کنید.
اما اگر از روغن ترمز DOT5 استفاده شده بود نمی توانید آنرا با هیچکدام از درجات دیگر پر کنید.
آیا روغن ترمز را می توان سر ریز کرد یا باید آنرا تعویض کرد؟
سر ریز کردن نمی تواند قابلیت های برگشت ناپذیری مانند پیری سیال را برگرداند نقطه جوش را بالا ببرد مانع از خوردگی در سیستم ترمز شود و خواص شیمیایی از دست رفته سیال را جبران کند.
چگونه زمان تعویض روغن ترمز را متوجه شوم؟
تعمیرگاه ها و نمایندگی های مجهز تجهیزاتی برای تست روغن ترمز دارند. اگر چنین امکاناتی در اختیار نداشتید، می توانید آنرا به صورت دوره ای تعویض نمایید تعویض این روغن به صورت سالیانه و هر دو سال یکبار توصیه می شود. و اگر در نواحی مرطوب زندگی می کنید بهتر است این کار را در دوره های زمانی کوتاه تری انجام دهید.
مفهوم ویسکوزیته روغن
به احتمال زیاد تا به حال درباره استانداردها یا همان درجات مختلف روغن شنیده اید: “5W-30″، “10W-40” و “SAE 40”. اما خیلی از مردم هیچ ایده ای درباره اینکه این درجات ویسکوزیته چه معنایی می دهند ندارند، حتی بعضی افراد نمی دانند که این اعداد و ارقام همان درجه ویسکوزیته روغن هستند. در این مقاله قصد داریم اطلاعات مختصری درباره درجه روغن در اختیار شما قرار بدهیم. پس از خواندن این مقاله خواهید دانست که چطور این اعداد و ارقام عجیب را بدست می آورند و تفاوت درجات مختلف روغن در چیست.
پیش از اینکه به بحث در مورد انواع مختلف روغن بپردازیم، بهتر است بدانیم نقش روغن در کارکرد موتور اتوموبیل چیست.
روغن اجزای مختلف موتور را روان کاری کرده و باعث کاهش اصطکاک بین آنها می شود. اصطکاک موجب تولید گرما و به طبع آن فرسودگی اجزای موتور می شود. همچنین اصطکاک مانع روان کار کردن موتور می شود. روغن موتور نوعی لایه نازک بین اجزای موتور ایجاد می کند که نتیجه آن لغزیدن قطعات موتور روی هم است. این لغزندگی باعث افزایش راندمان، قدرت و عملکرد موتور می شود. نکته مهم دیگر این است که استفاده از روغن موتور مناسب سبب کاهش مصرف سوخت می شود.
همچنین وقتی موتور خاموش است، قطرات روغن از لابه لای قطعات موتور به سمت پایین جاری می شوند و داخل کارتل می ریزند. به همین دلیل است که بیشتر فرسودگی موتور در زمان استارت زدن اتفاق می افتد.
پس می توان گفت: عدم وجود روغن بین اجزای موتور = اصطکاک بیشتر = فرسودگی بیشتر.
حال که نقش روغن را در کارکرد موتور دانستیم، به بحث درباره انواع مختلف روغن می پردازیم.
تفاوت اصلی بین روغن های معمولی در درجه ویسکوزیته آنهاست. واژه ویسکوزیته (یا گرانروی) شاید در نگاه اول مفهوم پیچیده ای را در ذهن شما تداعی کند، ولی در واقع اینطور نیست. ویسکوزیته واحدی برای اندازه گیری سرعت گردش روغن در موتور اتوموبیل شماست. ویسکوزیته بالا یا همان غلظت بیشتر روغن به این معنی است که زمان بیشتری طول می کشد که روغن بین اجزای موتور به گردش درآید. پس می توان گفت روغن با ویسکوزیته “SAE 30” سریعتر از روغن با ویسکوزیته “SAE 60” حرکت می کند.
روغن های با ویسکوزیته بالاتر باعث نرم تر کار کردن و همچنین محافظت موتور می شوند. نقطه ضعف روغن با ویسکوزیته بالا این است که پس از استارت زمان بیشتری طول می کشد تا در تمام اجزای موتور گردش پیدا کند. توجه داشته باشید که روشن کردن موتور بیشتر از کارکردن در حالت عادی موتور را فرسوده می کند.
روغن با ویسکوزیته پایین تر در مدت زمان کوتاهتری در تمام اجزای موتور به گردش در می آید، بنابر این موتور زمان کوتاهتری بدون روغن کار می کند. اما در عوض روغنهای با ویسکوزیته پایین در کارکرد عادی موتور کمتر از روغنهای با ویسکوزیته بالا خاصیت روان کنندگی دارند.
احتمالا این سوال که محافظت از موتور در زمان استارت زدن مهمتر است یا در حین کارکردن عادی به ذهن شما هم خطور کرده است. خوشبختانه حتما لازم نیست که یکی از این دو گزینه را انتخاب کنید. برخی از روغن ها در دماهای مختلف، عکس العمل متفاوتی دارند. این نوع روغن ها در درجه ویسکوزیته دو عدد دارند. احتمالا تا به حال “5W-30” یا “10W-40” را در مورد استاندارد های روغن شنیده اید. این دو نمونه ای از روغن هایی هستند که عکس العمل آنها با دما تغییر می کند. به این روغنها Multi-Grade می گویند و به روغنهایی که فقط یک درجه ویسکوزیته دارند Single-Grade می گویند (مانندSAE 20 )
حال بیایید به عنوان مثال استاندارد “5W-30” را دقیقتر مورد بررسی قرار دهیم. عددی که قبل از حرف لاتین W نوشته شده، بیان کننده عملکرد روغن در دمای پایین است (منظور همان لحظه استارت زدن است که موتور هنوز گرم نشده است). حرف W نیز مخفف Winter است که به فصل زمستان یا هوای سرد اشاره دارد. همانطور که می بینید در این نمونه عدد 5 معرف درجه خیلی پایین ویسکوزیته W در این روغن است که باعث می شود روغن در زمان استارت زدن خیلی سریع در اجزای مختلف موتور به گردش درآید. در نتیجه موتور زمان کمتری بدون روغن کار می کند. بعد از این که موتور به دمای عادی رسید، روغن “5W-30” ضخیم تر شده (ویسکوزیته آن از 5 به 30 می رسد) و خاصیت روان کنندگی بیشتری از خود نشان می دهد
در جدول زیر می توانید ببینید برخی از درجات ویسکوزیته در روغنهای مختلف در چه بازه ی دمایی از موتور محافظت می کنند.
فیلتر روغن
وظیفه اصلی فیلتر روغن در مدار روغن‌کاری تصفیه روغن قبل از رسیدن به یاتاقان‌ها و قسمت‌های در معرض اصطکاک پیشرانه است. فیلتر روغن باید بصورت دائمی در سیکل روغن‌کاری بوده و بتواند تمام جریان روغن را از خود عبور دهد. اما فیلترها فقط تا مدت معینی می‌توانند وظیفه خود را به خوبی انجام دهند. در صورت عدم تعویض به موقع فیلتر روغن؛ منافذ کاغذ فیلتر مسدود میشود که در این حالت به دلیل بالا رفتن فشار در محفظه فیلتر روغن سوپاپ اطمینان تعبیه شده در آن باز شده و جهت جلوگیری از آسیب دیدگی کلی قطعات پیشرانه اجازه عبور روغن بدون پالایش را به سیکل روغن‌کاری میدهد که این موضوع موجب بروز مشکلات جدی در قطعات حساس پیشرانه میشود.
جهت جلوگیری از امر انتخاب روغن پیشرانه و فیلتر روغن و زمان تعویض آن باید بر اساس توصیه‌های سازنده خودرو و اطلاعات ارائه شده در دفترچه راهنمای خودرو صورت گیرد و باید به این نکته نیز توجه شود فیلتر جدید طبق توصیه‌های سازنده فیلتر نصب شود.
در انتخاب فیلتر متناسب با پیشرانه خودرو باید به فاکتورهایی چون ظرفیت، راندمان فیلتر و دبی فیلتر توجه شود. اکثر فیلترهای ارزان قیمت موجود در بازار از جنس کاغذ و مقوا ساخته شده‌اند که در مقایسه با فیلترهای اصلی قدرت جذب بسیار پایین دارند.
فیلتر روغن در کنار خود روغن نقش مهمی در سلامت پیشرانه ایفا می‌کند.
بی‌تردید استفاده از انواع روغن مناسب و فیلتر روغن باکیفیت و استاندارد در کنار یکدیگر باعث افزایش بازدهی هر دو محصول، کاهش استهلاک و افزایش بازدهی پیشرانه خواهد شد.
به دلیل جلوگیری از حجیم شدن صفحه و برای راحتی بازدیدکنندگان ادامه مطالب در صفحه زیر گذاشته شده است
