دسته‌موتور خودرو، یکی از اجزاء مهم و اصلی موتور است که نقش مهمی در سلامت موتور بر عهده دارد. محل قرارگیری دسته‌موتور، اغلب بین گیربکس و شاسی یا موتور و شاسی است که طبیعتاً بر حسب نوع خودرو متفاوت خواهد بود. در این مقاله از مجله همراه مکانیک، قصد داریم به بررسی کامل دسته‌موتور خودرو بپردازیم. برای آشنایی بیشتر با این قطعه مهم خودرو، با ما همراه باشید.
دسته‌موتور خودرو
دسته‌موتور خودرو قطعه‌ای از مجموعه موتور خودرو است که به عنوان تکیه‌گاه موتور، وظیفه تحمل وزن و سنگینی مجموعه موتور و گیربکس خودرو را بر عهده دارد.و ظیفه خارج‌کردن لرزش‌های ناشی از عملکرد موتور یا جذب تکان‌های تولید‌شده بر اثر عبور از پیچ‌های تند یا دستاندازها نیز بر عهده دسته‌موتور خودرو است. دسته‌موتور به عنوان یک پایه نگهدارنده، گیربکس و موتور را به شاسی و بدنه خودرو متصل می‌کند. بالانس دیگر قطعات خودرو نیز بر اساس موقعیت دسته‌موتور خودرو صورت می‌گیرد.
انواع دسته‌موتور خودرو
دسته‌موتور خودرو مانند سایر قطعات آن، در مدل‌ها و جنس‌های مختلف تولید می‌شود. اگرچه بسته به نوع خودرو جنس و نوع دسته‌موتور متفاوت خواهد بود، اما تمایل اکثر شرکت‌های خودروسازی به استفاده از دستهموتورهای مکانیکی یا پلاستیکی است.
به‌طورکلی دو نوع دسته‌موتور رایج و شناخته‌شده وجود دارد :
- دسته‌موتور مکانیکی یا پلاستیکی –
- – Hydraulic Mounts
- دسته‌موتور فنری – Resilient Mounts
- دسته‌موتور صلب یا فلزی – Rigid or Metal Mounts
- دسته‌موتور الکترونیکی – Electronic Mounts
دسته‌موتور مکانیکی یا پلاستیکی
دستهموتورهای مکانیکی یا پلاستیکی، ساختار ساده‌ای دارند و البته ارزان‌تر نیز هستند و از یک قطعه لاستیکی ساده با قابلیت ارتجاعی تشکیل شده‌اند که بر اساس همین خاصیت، ضربات و تکان‌های موتور و گیربکس را جذب می‌کنند.
دسته‌موتور هیدرولیکی
دستهموتورهای هیدرولیکی، شامل یک پایه فلزی فنری، یک قطعه پلاستیکی با خاصیت ارتجاعی و یک سیال هیدرولیک روغنی هستند. در این مدل، عمل دفع و جذب ضربه توسط همین سیال روغنی و دو لایه فنری که در هم قلاب شده‌اند، صورت می‌گیرد.
دسته‌موتور فنری
در این نوع دسته‌موتور، لایه پلاستیکی به‌کار‌رفته بین قسمت فلزی دسته‌موتور و موتور از جنس پلیوراتان است که نسبت به پلاستیک، طول عمر بیشتری دارد. پلیوراتان علاوه بر دوام بیشتر، مقاومت بیشتری نیز در برابر ارتعاشات دارد و در نتیجه در خودروهایی با دسته‌موتور فلزی، به علت عدم انتقال ارتعاشات شدید به کابین خودرو، شاهد سواری نرم‌تری هستیم. این نوع دسته‌موتور، بیشتردر خودروهایی که موتورهای بزرگ دارند، استفاده می‌شود.
دسته‌موتور صلب یا فلزی
این نوع دسته‌موتور، مختص خودروهای سبک و کوچک است و به علت نحوه اتصال آن‌ها به شاسی، به این نام شناخته می‌شوند. دسته موتور صلب، توسط اتصالات صلبی، پیچ یا جوش به شاسی متصل می‌شود. نکته منفی این نوع دسته‌موتور و نحوه اتصال آن، عدم جذب ارتعاشات موتور در دورهای بالا است که قطعاً سبب آسیب به موتور خودرو می‌شود.
اگر قصد خرید خودرو بدون اتلاف وقت و به قیمت واقعی داری اینجا رو کلیک کن. ما با خرید سفارشی کار رو برات آسون کردیم.
دسته‌موتور الکترونیکی
یکی از جدید‌ترین انواع دستهموتورهای روز دنیا ، دستهموتورهای الکترونیکی هستند. عمل جذب ارتعاشات موتور توسط این دستهموتورها، با استفاده از یک کنترلر صورت می‌گیرد که با توجه به میزان ارتعاشات و دور موتور، ضربات وارده را دفع می‌کند. پیشرفته‌ترین نوع این دستهموتورها، عمل دفع ضربات را با تولید ارتعاشاتی در جهات مخالف ارتعاشات واردشده به موتور انجام می‌دهد.
محل قرارگیری دسته‌موتور خودرو
تعداد دستهموتورها و محل قرارگیری آن‌ها بر اساس نوع موتور و طراحی آن متفاوت است. برای مثال، در خودروهایی که موتور به صورت عرضی قرار گرفته و محور محرک در قسمت جلو است، معمولا سه دسته‌موتور به صورت دو عدد در پایین و یک عدد در بالا استفاده می‌شود؛ اما در خودروهایی که موتور به صورت طولی در راستای اتاق و شاسی قرار گرفته است، دسته‌موتور در دو سمت موتور نصب می‌شود.
اغلب خودروهای موجود در ایران، دارای 3تا 5 دسته‌موتور هستند که یکی از بالا و دو تا از پایین به پوسته موتور خودرو متصل می‌شوند. آسیب‌دیدگی دسته‌موتور بالایی، اغلب هزینه‌بر و خطرناک است و سبب کج‌شدن موتور یا پارگی تسمه‌تایم می‌شود. اگرچه تحمل وزن موتور بیشتر بر عهده دسته موتور پایینی است، اما خرابی آن به شدت دسته‌موتور بالایی خطرناک نیست.
علت خرابی دسته‌موتور خودرو
همان‌طور که در بخش‌های قبلی گفته شد، وظیفه دسته‌موتور، جذب و تحمل تکان‌های ناشی از ضربات واردشده به خودرو است. حال به طور کلی اگر این تکان‌ها و ضربات از حد معمول شدیدتر باشد، مانند هر قطعه پلاستیکی دیگری، دسته‌موتور خودرو هم هنگام فشار دچار آسیب‌دیدگی و شکستگی می‌شود. علت آسیب‌دیدن دسته‌موتور در خودروهای مختلف متفاوت است؛ به‌طور مثال، در خودروهای سواری و سدان، این آسیب می تواند بر اثر تیک‌آف‌های شدید اتفاق بیافتد یا در خودروهای کراس‌اوور و شاسی‌بلند، بر اثر پیچش‌های شدید شاسی یا بازی‌کردن زیاد رخ بدهد.
از علل خرابی دسته‌موتور خودرو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شتاب‌گیری‌های ناگهانی که باعث لگد موتور می‌شود
- عبور با سرعت از دست‌انداز‌های بزرگ
- تیک‌آف
- تنظیم نبودن موتورکه بالطبع باعث لرزش شدید آن می‌شود
- مشکلات سیستم کلاچ که سبب ایجاد لرزش در موتور می‌شود
- خرابی یا ضعف در سیستم تعلیق یا جلوبندی خودرو
- آسیب‌دیدن و ضربه‌خوردن شاسی خودرو
- خرابی چهار‌شاخ گاردان در خودروهای محورعقب متحرک
- بی‌کیفیت دسته‌موتور
- عدم قرارگیری صحیح دسته‌موتور خودرو در جای مناسب
در نهایت بهتر است بدانید که مهم‌ترین و رایج‌ترین علت آسیب‌دیدن دسته‌موتور خودرو، اعمال فشار بیش‌از‌حد به آن است که اکثراً در نتیجه تیک‌آف یا عبور پرسرعت از دست‌انداز‌های بلند اتفاق می‌افتد. اصولاً حرکت‌هایی مثل شتاب‌گیری ناگهانی یا هر حرکت دیگری که منجر به لگداندازی موتور شود، قطعا آسیب‌دیدگی دسته‌موتور را به دنبال خواهد داشت. ُ
البته جنس نامرغوب دسته‌موتور و عدم تنظیم صحیح موقعیت آن نیز از دیگر علل رایج خرابی دستهموتورها است.
نشانه‌های دسته‌موتورآسیب دیده
از نشانه‌های واضح خرابی دسته‌موتور، پایین رفتن موتور از جای اصلی خود است که به راحتی با چشم قابل مشاهده است و در اصطلاح مکانیکی، می‌گویند که موتور پایین کشیده است و بهتر است هر چند وقت یک‌بار، وضعیت موتور خودرو را بررسی کنید. دسته موتورهای لاستیکی آسیب‌دیده از محل اتصال دچار پارگی یا شکستگی می‌شوند و دستهموتورهای هیدرولیکی نیز نشتی روغن دارند که هر دو مورد به راحتی قابل‌مشاهده است.
یکی دیگر از نشانه‌های بارز دسته‌موتور خراب، لرزش‌های آشکار و غیر‌معمول در حین حرکت است که به‌وضوح داخل کابین خودرو نیز حس می‌شود. همچنین صدای تلق‌تلق خودرو هنگام عبور از دستاندازها نیز یکی دیگر از نشانه‌های خرابی دسته‌موتور است. فراموش نکنید که آسیب‌دیدگی یکی از دستهموتورها، سبب آسیب‌دیدگی سایر دستهموتورها نیز می‌شود؛ پس در صورت دیدن نشانه‌های آسیب، سریعاً نسبت به تعمیر و تعویض آن اقدام کنید.
پیش‌گیری از آسیب‌دیدن دسته‌موتور خودرو
در نهایت با توجه به موارد گفته‌شده، سوال اساسی این است که اصولاً چگونه از آسیب‌دیدگی و معیوب‌شدن دسته‌موتور خودرو جلوگیری کنیم. ساده‌ترین روش‌های پیش‌گیری از آسیب‌دیدن دسته‌موتور، بررسی دورهای و مرتب آن است. مثلاً هنگام تعویض روغن‌موتور، را نیز بررسی کنید؛ همچنین با رعایت اصول صحیح رانندگی و رسیدگی به‌موقع به مشکلات مجموعه موتور، تا حد زیادی می‌‌توانید از آسیب‌دیدگی دسته‌موتور پیش‌گیری کنید.
منبع : hamrah-mechanic.com
