تسمه تایم یا تسمه تایمینگ یکی از قطعات حیاتی خودرو است که احتمالا اسم آن را شنیده‌اید. به خصوص وقتی بحث خرید خودروی کار کرده و خرید خودروی دست دوم مطرح است ممکن است نگرانی‌هایی درباره تسمه تایم به وجود بیاید. در این مقاله این قطعه ساده ولی مهم خودرو را معرفی می‌کنیم و کمی درباره آن توضیح می‌دهیم و بررسی می‌کنیم که بهترین زمان برای تعویض تسمه تایم، چه زمانی است. با ماهر همراه باشید.
تسمه تایم چیست؟
تسمه تایم یک تسمه لاستیکی است که داخل موتور خودرو قرار می‌گیرد و میل لنگ خودرو را به میل سوپاپ متصل می‌کند. همانطور که ازش پیداست وظیفه تنظیم زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها را به عهده دارد و در واقع کنترل کننده سوپاپ‌ها است. این قطعه کمک می‌کند که چهار وظیفه اصلی موتور یعنی مکش، تراکم، احتراق و تخلیه انجام شود و به همین دلیل یکی از قطعات اصلی و ضروری موتور خودرو است. سرعت گردش میل سوپاپ نصف سرعغت گردش میل لنگ است و تنظیم زمان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها به تناسب عملکرد پیستون‌ها کار تسمه تایم است. در اکثر خودروها تسمه تایم در قسمت سر سیلندر خودرو قرار دارد اما ممکن است در خودروهای مختلف محل قرارگیری آن متفاوت باشد.
تسمه تایم چه تفاوتی با زنجیر تایم دارد؟
در بعضی خودروها به جای تسمه تایم از زنجیر استفاده می‌شود. عملکرد و وظیفه این دو قطعه کاملا مشابه است و تفاوت آن‌ها در این است که بخاطر فلزی بودن زنجیر تایم، کمتر آسیب می‌بیند و فرسوده می‌شود به طوری که خیلی‌ها معتقدند عمر زنجیر تایم با عمر خود موتور خودرو برابر است و تا زمانی که موتور خودرو سالم باشد زنجیر تایم نیازی به تعویض ندارد، مگر این که حادثه یا صانحه‌ای باعث آسیب دیدن آن شود. این یعنی زنجیر تایم تقریبا از تعویض بی‌نیاز است. برای این که بدانید خودروی شما زنجیر تایم دارد یا تسمه تایم می‌توانید مدل خودرو را در اینترنت جستجو کنید، به دفترچه خودرو مراجعه کنید، از نمایندگی‌های معتبر یا مکانیک متخصص سوال کنید.
چرا پاره شدن تسمه تایم خطرناک است؟
همانطور که گفتیم تسمه تایم یکی از مهم‌ترین قطعات موتور خودرو است و علی‌رغم اینکه یک تسمه لاستیکی ساده است، سلامت آن به سلامت پیشرانه و موتور خودرو گره خورده است. میزان آسیبی که خودرو به علت پارگی آن می‌بیند بسته به طراحی آن متفاوت است.
در بعضی خودروها مثل پراید پارگی آن باعث خاموش شدن موتور و روشن نشدن آن می‌شود، اما در خودروهایی مثل پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵ و سمند پاره شدن یا رد کردن دندانه‌ها باعث برخورد سوپاپ با پیستون می‌شود، این یعنی ممکن است سوپاپ‌ها کج شوند، سر سیلندر و خود سیلندر آسیب ببینند، برخی خودروها مثل ریو به شدت نسبت به خرابی تسمه تایم آسیب‌پذیر هستند و موتور آن‌ها در صورت پارگی آسیب‌های جدی می‌بیند.
هنگام پارگی یا آسیب‌دیدگی تسمه تایم عملکرد سوپاپ‌ها مختل شده، سوخت و هوا درست وارد سیلندر نمی‌شود و باز و بسته شدن سوپاپ‌ها درست انجام نمی‌شود و حتی اگر موتور آسیبی هم نبیند، عملکرد آن به شدت افت می‌کند.
تسمه تایم چطور آسیب می‌بیند؟
شایع‌ترین دلیل پارگی و خرابی تسمه تایم، قدیمی بودن آن است. خودروهای مختلف در زمان‌های مختلفی نیاز به تعویض تسمه تایم دارند و این اطلاعات در دفترچه خودرو ثبت شده است. به طور میانگین می‌توان گفت هر ۶۰ هزار کیلومتر کارکرد خودرو نیاز به تعویض تسمه تایم دارد، این مقدار در خودروهای مختلف کمتر یا بیشتر می‌شود.
به عنوان مثال برخی از خودروها مثل بعضی مدل‌های هیوندای هر ۹۶ هزار کیلومتر یا در برخی مدل‌ها هر ۲۴ هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارند بنابراین مهم است که بدانید خودروی شما دقیقا چه زمانی به تعویض تسمه تایم احتیاج دارد.
اگر دفترچه خودروی خود را گم کرده‌اید می‌توانید با جستجو در اینترنت یا کمک گرفتن از یک مکانیک متوجه زمان مناسب تعویض تسمه تایم شوید. هنگام خرید خودروی کار کرده و خرید خودروی دست دوم اگر نمی‌دانید چقدر از عمر تسمه تایم گذشته است، حتما از یک مکانیک متخصص بخواهید نگاهی به تسمه بیاندازد.
چطور بفهمیم زمان تعویض تسمه فرا رسیده است؟
همانطور که گفتیم بهترین راه اطلاع از زمان مناسب تعویض تسمه تایم مطالعه دفترچه راهنمای خودرو یا مراجعه به اطلاعات منتشر شده از سوی سازنده خودرو است چون خودروهای مختلف در بازه‌های زمانی مختلفی نیاز به تعویض تسمه دارند. معمولا هنگام آسیب‌دیدگی و یا پارگی تسمه تایم موتور به صدا می‌افتد بنابراین حواستان به هر سر و صدای اضافه‌ای از موتور باشد.
همچنین می‌توان با بازدید ظاهری تسمه تایم تا حدودی از وضعیت آن آگاه شد. پوسیدگی، ساییدگی، ترک خوردگی و از بین رفتن دندانه‌ها از جمله نشانه‌های پایان عمر مفید آن هستند. از دیگر نشانه‌هایی که نشان می‌دهند زمان تعویض شده است می‌توان به عملکرد بد دور موتور و کند شدن محسوس شتاب خودرو، صدای تق تق یا قیژ قیژ در موتور، لرزش‌های غیرطبیعی موتور، مشکلاتی در استارت و روشن کردن خودرو، ریپ زدن خودرو یا اختلال در حرکت و همینطور خروج دود زیاد از اگزوز اشاره کرد.
زمان مناسب تعویض تسمه در برخی اتومبیل‌های محبوب بازار را مرور می‌کنیم: زمان تعویض تسمه تایم پژو ۴۰۵ با موتور TU3 هفتاد هزار کیلومتر، زمان تعویض برای پژو ۴۰۵ عادی هر ۶۰ هزار کیلومتر، زمان تعویض برای پژو پارس هم هر ۶۰ هزار کیلومتر و زمان تعویض برای پراید هر ۱۰۰ هزار کیلومتر است. زمان تعویض برای پژو ۲۰۶ تیپ ۲ هر ۷۰ هزار کیلومتر و زمان تعویض برای پژو ۲۰۶ تیپ ۵ هر ۶۰ هزار کیلومتر است. زمان تعویض برای سمند EF7 هم هر ۷۰ هزار کیلومتر است.
تسمه تایم را به موقع عوض کنید و با تسمه قدیمی رانندگی نکنید
خیلی از ما عادت داریم رسیدگی به قطعات خودرو را تا زمانی که خراب نشده‌اند عقب بیاندازیم. چنین کاری باعث بروز مشکلات متعددی در خودرو می‌شود. رسیدگی به موقع خصوصا در مورد این قطعه اهمیت فراوانی دارد چرا که تعویض آن تنها چند صد هزار تومان هزینه دارد در حالی که اگر تسمه پاره شود و موتور آسیب ببیند، ناگهان با هزینه‌های میلیونی تعویض قطعات حساس موتور مواجه می‌شوید.
